Ortodonti Nedir?
Ortodonti; uyumsuz ve çapraşık dişlerin uyum ilişkilerini teşhis ve kontrol eden, bu durumu önlemeye çalışan ve tedavisini yapan diş hekimliği branşının uzmanlık dalıdır.
Ortodontik problemler neden oluşur ve nasıl tedavi edilir?
Alt çenenin önde ya da geride olması gibi bozukluklar hastanın yaşı göz önünde bulundurularak tedavi yöntemine karar verilir. Hasta ergenlik çağında ve alt-üst çene yapısının geride olması durumu mevcut ise ortodontik tekniklerle tedavisi mümkündür. Eğer hasta yetişkin ise, iskeletsek bozukların tedavisi ortodonti ve cerrahi işbirliği ile gerçekleştirilir. İşlevsel bozukluklara bağlı olarak, örneğin; ağız solunumu yapma gibi durumlarda çene uyumsuzluğu gözlemlenebilir. Ağız solunumu yapan bir kişide çenin üst kısmı dar kalacağı için V formunda olacaktır.
Uzun süre biberon ve yalancı emzik kullanmış olma, parmak emme, tırnak yeme gibi yapılmaması gereken ve alışkanlık oluşturulmuş durumlar ortodontik bozukluklara sebebiyet verebilir. Bu alışkanlıklar mümkün olduğunca erken tedavi edilmiş olmalıdır.
Dilin yapı anlamında olması gerekenden büyük olması, çekilmiş diş boşluklarının mevcut olması gibi durumlar da dişlerde aralanmaya neden olur. Dişlerin tutunduğu çene yapısı küçük ve dişler büyük ise; dişler çeneye sığmaz ve çapraşıklık meydana gelir.
Yaşanan erken ya da geç süt dişi kayıpları da çapraşık dişlerin oluşmasına neden olabilir. Zamanından önce ağızdan düşen süt dişlerinin yerine, ağızda var olan daimi diş bu boşluğa kayar. Oradan çıkması gereken dişler ise kendisine yer bulamayacağı için çapraşıklık meydana gelir.
Ortodonti Nasıl Tedavi Edilir?
Ortodonti tedavisi hareketli veya sabit olarak ikiye ayrılır. Hareketli tedavi ağız içinde hastanın takıp çıkardığı şeffaf plak ya da aparey denen protezlerle yapılır. Bu yöntem basit çapraşıklıkların, diş arası boşlukların düzeltilmesinde kullanılır. Sabit tedavide ise dişler üzerine sabitlenen, hastanın çıkaramayacağı braket adı verilen parçalar yapıştırılır. Bu parçalar metal veya seramik olabilir ve özel teller ile birbirine birleştirilir. Bu sayede dişler hareket ettirilerek çapraşıklıklar düzeltilir.
Ayrıca bazı çene problemlerini düzeltmek için ağız dışından çenelik ve headgear diye adlandırılan başlıklar kullanılarak çenelerin düzeltilmesi sağlanır.
Ortodonti Tedavisi Sonrası Nelere Dikkat Edilmelidir?
Ortodonti tedavisi sonrası bazı önemli noktalara dikkat edilmelidir. Ortodonti tedavisi sırasında yapılan diş hareketleri, tedavi sonrasında geri dönmek isterler. Dişlerin eski hallerine dönmek istemelerinin sebebi, hem diş eti fibrillerinin esnek olmasından hem de ısırma, çiğneme gibi hareketlerin dişleri ön tarafa doğru hareket ettirmelerinden kaynaklanır. Her hastada farklı bir nüks eğilimi görülebilir.
Tedavi sonrası, nüksü engellemek için genellikle iki türlü önlem alınır. Bunlardan birisi, braketlerin sökülmesinin ardından alt dişlerin iç tarafına uygulanan sabit koruyuculardır (retainer). Bu koruyucular herhangi bir şekilde hissedilmezler ve kolayca temizlenebilirler. Uygulanan bir başka koruyucu türü ise, hareketli koruyucudur (essix plak). Bunlar şeffaf yapıdadır, tedavinin bitmesinin ardından ilk 6 ay 24 saat takılırlar ve hekimin tercihine göre takma süresi gittikçe azaltılır.
Ortodontik tedavi sonrasında düzgün hale gelen dişleri korumak, tedavinin kendisi kadar önemlidir. Dişlerin tekrar eski yerlerine gitmelerini engellemek, dişlerin ömür boyu hem iyi görünmesini hem de çiğneme fonksiyonunu tam olarak yapabilmesini sağlar. Bu nedenle hastaların pekiştirme tedavisini özenle takip etmeleri ve ortodontistle kontrollerini ihmal etmemeleri önemlidir
